کد مطلب:47851 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:5

گنجینه پرسمان » قرآن

تفسير آيه شريفه وَ مَا كُنتَ تَتْلُواْ مِن قَبْلِهِي مِن كِتَـَبٍ... چيست؟

موضوع خواندن و نوشتن و به مكتب رفتن با موضوع علم و دانش داشتن تفاوت دارد. اينگونه نيست كه هر كس چيزي نخواند و ننوشت، علم هم نداشته باشد.

در محيط آن روز حجاز، تعداد افراد با سواد بسيار كم بود و عدم توان خواندن و نوشتن يك امر كلي بوده است و بيشتر افراد جامعه عرب آن روز حجاز، از آن محروم بودند. از طرفي وجود صفت اُمي در پيامبراكرمتأكيدي بر اثبات نبوت آن حضرت بود تا هرگونه احتمالي دربارة ارتباط او با ديگران و بهره گرفتن از خواندن و نوشتن، جز ارتباط با خداوند متعال و جهان ماوراي طبيعت در زمينة دعوت او منتفي گردد.

البته، درس نخواندن، غير از بيسواد بودن است; به تعبير ديگر، هيچ مانعي ندارد كه آن حضرت، به تعليم الهي، خواندن، و يا خواندن و نوشتن را بداند، بيآنكه نزد انساني آن را فرا گرفته باشد; زيرا چنين اطلاعي بيترديد از كمالات انسان است و مكمل مقام نبوت است. خداوند متعال ميفرمايد: وَ مَا كُنتَ تَتْلُواْ مِن قَبْلِهِ مِن كِتَـَبٍ وَ لاَتَخُطُّهُ بِيَمِينِكَ إِذًا لآ رْتَابَ الْمُبْطِـلُونَ; (عنكبوت، 48) تو هرگز قبل از اين كتابي نميخواندي و با دست خود چيزي نمينوشتي مبادا كساني كه در صدد ابطال سخنان تو هستند شك و ترديد كنند.( ر.ك: تفسير نمونه، آيتالله مكارم شيرازي و ديگران، ج 16، ص 303، دارالكتب الاسلامية. ) در روايات اسلامي هم نقل شده: پيامبراكرمميتوانست بخواند و يا هم توانايي خواندن و نوشتن را داشت; ولي براي اينكه براي دعوت او، كوچكترين ترديد نماند، از اين توانايي استفاده نميكرد.( ر.ك: تفسير برهان، علامه بحراني، ج 4، ص 332، ذيل آيات سوره جمعه / طبقات ابنسعد، ج 3، ص 148. )

علوم و دانشها دو گونه است: بشري و الهي. برخي از دانشها را ميتوان با رفتن به مكتب و كلاس درس از معلّم آموخت، مانند دانشهايي كه در مراكز علمي تدريس ميشود. ولي برخي از دانشها جز از طريق وحي، از راه ديگر بدست نميآيد. دانشهايي كه پيامبر اسلامپس از بعثت آموخت از نوع دوم است; يعني تنها از طريق وحي الهي قابل كسب بود، لذا با رفتن به مكتب به دست نميآيد تا گفته شود چرا پيامبر براي آموختن آنها به مكتب نرفت. قرآن كريم در مورد اين نوع دانشها ميفرمايد: ...وَعَلَّمَكَ مَا لَمْ تَكُن تَعْلَم...;(نسأ،113)...و آنچه را تو خود نميتوانستي بداني، به تو آموخت...

اين آموختن الهي، بر اين اساس بود كه پيامبر حركت كرده بود و در خودش، زمينه و شايستگي فراگيري چنين علومي را فراهم نموده بود. بايد توجه داشت كه علم پيامبر نامحدود نيست; تنها علم خداوند نامحدود است. گرچه علم پيامبر از همة افراد بشر بيشتر است; ولي نسبت به علم خداوند محدود است.